اعتماد رکن اصلی سرمایة اجتماعی: طراحی الگویی مبتنی بر تعالیم اسلامی (مورد مطالعه: کتاب شریف میزان‌الحکمه)

مفهوم سرمایة اجتماعی در بستر و خاستگاهش (غرب) بارها مورد بحث قرار گرفته و آثار متعددی در این زمینه منتشر شده است، اما در ایران، به­خصوص در بستر مفاهیم اسلامی مفهومی نوپاست و جای خالی پژوهش­های جدی و علمی در این زمینه احساس می­‌شود. از این‌ رو، هدف این مقاله استخراج الگویی از سرمایة اجتماعی مبتنی بر آموزه‌های اسلامی است. روش این پژوهش کیفی و با رویکرد استقرایی است. به­منظور استخراج مطالب از منابع اسلامی (در این پژوهش به­طور خاص بر کتاب میزان‌الحکمه تأکید است)، تکنیک تحلیل مضمون به‌کار گرفته شد. در پایان، به‌دلیل یکسان‌نبودن روایات، ماتریسی چهاربخشی در دو محور به‌دست آمد. یک محور آن مخاطب روایات «سطح خرد» معادل تودة مردم و «سطح کلان» معادل مدیران و حاکمان و محور دیگر محتوای روایات (زیرا برخی روایات ناظر بر رفتارِ خاص، و برخی دیگر ناظر بر نگرش و اندیشه بودند) بود. بر این اساس، سرمایة اجتماعی متکی بر آموزه­های اسلامی چهار سطح دارد که شامل سطح رفتاری و خرد، رفتاری و کلان، نگرشی و خرد، و نگرشی و کلان می­شود. همة این ارکان تحت لوای اعتماد به وعده­های الهی قرار دارد.